فرهنگ مدیریت پروژه - قراردادهای پیمانکاری
جهت کسب اطلاعات بیشتر لطفا به سایت www.mahanco.com شرکت ماهان مدیریت جامع اطلاعات مراجعه فرمائید
فرهنگ مدیریت پروژه - قراردادهای پیمانکاری
مفاد قرارداد پروژه‌ها، بیش‌از آنکه حقوقی باشد، مهندسی است. این قراردادها، محدوده‌ی کار و امور وابسته به آن‌را به‌خوبی مشخص‌می‌کنند. قرارداد باید به‌گونه‌ای تنظیم‌شود که، حداقل، موارد زیر در آن روشن‌شود.
? موضوع‌قرارداد، محدوده‌ی کار و اقلام قابل‌تحویل پروژه.
? شرح خدمات و مسوولیت‌های پیمانکار به‌صورت تفضیلی.
? اختیارات و تعهدات کارفرما در مدت همکاری طرفین.
? افرادمهم‌درگیر در پروژه، اشخاصی که باید در جریان امور پروژه قرارگیرند و چگونگی گزارش‌دهی به ایشان.
? معرفی نمایندگان طرفین در قرارداد پروژه.
? پرداخت‌های مالی، زمان و نحوه‌ی پرداخت آن و میزان اعتباری که از هر پرداخت، جهت اطمینان از انجام کامل کار توسط پیمانکار، نزد کارفرما باقی‌می‌ماند.
? زمان انجام پروژه و تحویل هریک از اقلام قابل‌تحویل و میزان اهمیت آن برای کارفرما.
? کیفیت انجام‌کار و تعیین استانداردهای (معیارهای ارزیابی) انجام و تحویل‌کار.
? مواردی که درآن پیمانکار تشویق یا تنبیه می‌شود و میزان این تشویق یا تنبیه.
? نحوه‌ی برخورد با تغییرات و چگونی پذیرش یا رد آنها برای طرفین.
? استثناء‌ها در پروژه و چگونگی برخورد با آنها.
? تعیین مسوول در قبال حوادث پروژه.
? موارد بازرسی از کار یا اسناد طرفین و چگونگی آن.
? مرجع حل اختلاف طرفین.
? شرایط فسخ قرارداد و چگونگی محاسبه و پرداخت زیان ناشی از آن.
? چگونگی پایان پروژه و ختم قرارداد.
قراردادهای رایج در صنعت پروژه بسیار متنوع‌هستند و بسته به شرایط و نیازها، توانایی‌ها و محدودیت‌های طرفین درگیر تنظیم‌می‌شوند. عواملی که در انتخاب نوع درست قرارداد موثر هستند، عبارتند از:
? اندازه، طبیعت و پیچده‌گی مساله.
? تاریخ آغاز و اتمام پروژه ( و اهمیت آنها).
? توانایی ارایه‌ی تعریفی واضح، روشن و دقیق از نیازهای مشتری ( صاحب‌پروژه) قبل از عقد قرارداد.
? کفایت اطلاعات ساخت برای روشن‌ساختن حدود هزینه‌های طرفین.
? دردسترس‌بودن اطلاعات مناسب و کافی در مورد پروژه برای شرکت در مناقصه.
? میزان تغییراتی که، اغلب، صاحب‌پروژه درطول پروژه اعمال‌می‌کند.
? وضعیت بازار ملی و بین‌المللی و تاثیر آن بر بازار پروژه.
بسته به شرایط بالا، صاحب‌پروژه یکی از حالات مختلف قراردادی را انتخاب‌می‌کند. انواع قراردادها بسیارزیاد است؛ شاید بتوان تعداد آنها را برابر تعداد پروژه‌ها و زیرپروژه‌ها دانست.
درپروژه‌های بزرگ، پیمانکار، به‌دلایلی همه‌ی کارها را خود انجام‌نمی‌دهد؛ دلایلی چون: کمبود منابع، نداشتن دانش‌فنی، انجام‌موازی کار، قیمت تمام‌شده‌ی کمتر و علل بسیاردیگر، سبب‌می‌شود تا پیمانکاراصلی پروژه، خود افراد و پیمانکاران دیگری را برای انجام برخی امور پروژه، انتخاب‌کرده، پس‌از عقدقرارداد، این بخش‌ها را به آنها واگذارکند. تعداد این‌گونه قراردادهای فرعی در پروژه‌ها به‌حدی بالامی‌رود که مدیر فرد یا گروه‌خاصی را به‌عنوان مدیرقراردادها، مسوول پیگیری آنها می‌کند. موفقیت پروژه به‌میزان زیادی بسته‌به چگونگی برخورد با پیمانکاران‌فرعی و نظارت بر حسن عملکرد آنهاست.
انواع قراردادهای پیمانکاری
انواع قرار دادهای پیمانکاری
انتخاب مناسب روش اجرای پروژه، می تواند هزینه های پروژه را بطور متوسط تا 5 درصد کاهش دهد.همچنین انتخاب مناسب روش اجرای پروژه، می تواند زمان اجرای پروژه را تا 30 درصد کاهش دهد.
هر پروژه دارای خصوصیات و نیازهای منحصر به فردی است و برای اینکه پروژه موفق باشد، باید در انتخاب روش اجرای آن علاوه بر مسائل فنی، نیازهای کارفرما و پیمانکار نیز در نظر گرفته شود. انواع قرارداد های پیمانکاری بر اساس آنچه که در کشور ما رواج دارد به دسته های زیر تقسیم می گردد:
خود اجرا (امانی) In – House
متعارف (سه عاملی) Design – Bid – Build
مدیریت اجرا (چهار عاملی) Construction Management
طرح و ساخت (دو عاملی) Design – Build
ساخت، بهره برداری و انتقال Build, Operate & Transfer
روش طراحی،تدارک، ساخت
Engineering,Procuremeut,Construction ( EPC
1-روش خود اجرا
در این روش کارفرما بوسیله امکانات خود، تکنولوژی، روشها و سایر عوامل مورد نیاز تحقق طرح (جمع آوری اطلاعات، طراحی، تدارکات، ساخت) را تامین می نماید
2-روش متعارف (سه عاملی)
- در این روش کارفرما از طریق قراردادهای جداگانه با طراح یا مشاور و سازنده یا پیمانکار، پروژه را به اجرا در می آورد.
- در این روش ابتدا طراحی کامل شده و سپس از طریق مناقصه به یک یا چند شرکت پیمانکاری واگذار می گردد.
- در این روش مسئولیت هماهنگی و ریسک عدم هماهنگی بین طراحی و ساخت و راه اندازی پروژه به عهده کارفرما می باشد.
3-روش مدیریت اجرا (چهار عاملی)
- این روش اجرا نوعی از سیستم متعارف (سه عاملی) می باشد که در آن کارفرما سازمان خارجی دیگری را جهت مدیریت پروژه به کار می گیرد.
- وظیفه این نهاد مدیریت و کنترل پروژه و هماهنگی بین طرح و ساخت می باشد
- استفاده از این نهاد سبب کاهش مسئولیت و ریسک کارفرما می گردد
4-روش طرح و ساخت (دو عاملی)
- در این روش کارفرما از طریق یک قرارداد واحد با طراح – سازنده، خدمات طراحی و ساخت پروژه را تحصیل می نماید.
- مسئولیت و ریسک کارفرما در این روش به حداقل می رسد و سازمان طراح – سازنده مسئولیت تمامی خدمات طراحی، تدارکات و ساخت پروژه را به عهده می گیرد.
- در این سیستم امکان انجام طرح و ساخت سریع به حداکثر می رسد.
- ریسک کارفرما در راه اندازی پروژه محدود به مسئولیتی است که در مرحله مناقصه گذاری و یا مذاکره برای واگذاری قرار داد طرح و ساخت توسط کارفرما تولید شده است.
5-روش ساخت، بهره برداری و انتقال (BOT)
در این روش تمامی خدمات طراحی، تدارک، ساخت، تامین مالی و بهره برداری از پروژه را یک واحد (معمولا پیمانکار ) تامین می نماید.این روش اجرا از روشهای جدید در واگذاری پیمان می باشد و برای اولین بار درقراردادساخت یک نیروگاه در کشور ترکیه از سوی دولت ترکیه مورد استفاده قرار گرفت.
- این روش عمدتا برای اجرای پروژه های بزرگ عمرانی و زیر بنایی بکار گرفته می شود.
- سازمان سازنده، بهره برداری از پروژه را تا زمانی معین به عهده دارد.
- این مدت طبق قرار داد مالی برای باز پرداخت هزینه ها و حق الزحمه و سود پیمانکار تعیین شده است.
6-روش طراحی،تدارک، ساخت EPC یا (کلید دردست )
در این روش کارفرما با یا بدون کمک مشاور ، محدوده کار ، استانداردهای مورد نظر و طرح کلی را تحت عنوان « خواسته های کارفرما » همراه با دیگر مدارک مناقصه تهیه و سپس با برگزاری مناقصه ادامه طراحی و ساخت را بر عهده پیمانکار کلید گردان قرار می دهد. روش کلید در دست مسئولیت طراحی و اجرا را بطور کامل بر عهده پیمانکار می‌گذارد بگونه‌ای که بعد از تکمیل پروژه، کارفرما فقط با چرخاندن یک کلید می‌تواند بهره‌برداری از تأسیسات اجرا شده را آغاز نماید.
پیمانکار در این روش مسؤلیت کلیه کارهای مهندسی ( طراحی ) ، تدارک و ساخت را تا تکمیل و آماده بهره برداری شدن ، بر عهده دارد .
کارفرما خود نظارت کلی و کلان را بر روندانجام شدن کار عهده دارد . در صورت انتخاب مشاور بخشی از مسؤلیت های کارفرما با عنوان«نماینده کارفرما» بر عهده وی قرار می گیرد .
کلید در دست حد اعلای سپردن مسئولیت طراحی و اجرا به پیمانکار است بعنوان یک قانون کلی: مسئولیت هر عیب و نقصی که در محدوده تعریف شده کار رخ دهد بعهده پیمانکار خواهد بود.
نوع قیمت گذاری در این سیستم به صورت مبلغ مقطوع در نظر گرفته شده است .
هدف ازانعقاد هرگونه قرارداد ، تنظیم روابط قانونی بین طرفین قرارداد برای برقراری وایجاد حقوق ، مسئولیت ها ، انجام وظایف ، پیشبرد پروژه ورویه هایی برای حل اختلافات است . قراردادهای خرید وساخت و... از جمله قراردادها در تعاملات صنعتی است .
قرارداد پیمانکاری یکی از قراردادهای رایج در صنعت نفت است که عبارت از ، قراردادی است که به موجب آن طرف قرارداد(پیمانکار) مسئولیت اجرای مفاد ذکرشده در قرارداد را به نمایندگی از صاحب کار(کارفرما) به عهده می گیرد . دراین مختصرکه در پیش رو دارید به معرفی اجمالی وبیان مزایا ومعایب چند قرارداد پیمانکاری پرداخته شده که امید است درحد آشنایی مفیدفایده باشد . دراین نوشتار هشت قرارداد پیمانکاری مورد بررسی ومعرفی قرارگرفته شده است .